źródło: http://blog.tattoodo.com/
Szczypta historii nikomu nie zaszkodzi :)
Ludowy haft i koronka związane były w przeszłości wyłącznie ze strojem.
Chociaż z bogatym zdobnictwem i haftowaną odzieżą u zamożniejszych chłopów spotykamy się już w XVII i XVIIIw
to rozkwit haftu następuje dopiero w XIX i XXw wraz z rozwojem strojów ludowych.
Pod względem techniki polskie hafty ludowe można podzielić na dwie podstawowe grupy:
- do jednej zaliczamy tzw. hafty liczone, związane ściśle ze strukturą płótna (haft tkany i przewlekany wzdłuż nitek wątku, krzyżykowy),
- do drugiej – hafty nakładane na materiał swobodnie i nie związane z jego budową (haft o ściegu płaskim, wodnym, dzierganym lub łańcuszkowym).
Starsze hafty liczone charakteryzują się geometryzacją motywów o kształtach wolut, krzyżyków, gwiazd, kółek, rombów, linii łamanych oraz zgeometryzowanych roślin. Hafty te, znane dawniej na terenie całej Polski, występowały głównie na koszulach, gorsetach i sukmanach. Hafty swobodnie nakładane, powszechne również na terenie całego kraju, odznaczają się większą swobodą i miękkością konturów oraz są wykonywane za pomocą wielu skomplikowanych ściegów i dużej ilości kolorów. Nawiązują często do hafciarstwa renesansowego i barokowego oraz do haftów ogólnoeuropejskich XIX i XXw. Wykonywane są różnokolorowymi nićmi wełnianymi, bawełnianymi, lnianymi, jedwabnymi i złotymi na batyście, aksamicie, płótnie, suknie, skórze i jedwabiu. Do tego typu haftów należą również wypukłe hafty srebrne i złote, które przeszły do ludu z klasztorów i miast.
Spośród wielu odmian, znanych jeszcze dziś, na wyróżnienie zasługuje przede wszystkim haft grupy etnograficznej Krupiów z okolic Pułtuska.
Jest to haft geometryczny koloru czarno-czerwonego lub białego, stosowany na kołnierzach i rękawach białych koszul kobiecych.
Typowe motywy tego haftu, zakomponowane odpowiednio na powierzchni zdobionej, to przede wszystkim kółka ze szprychami, kropki, linie faliste
lub łamane, wiatraczki, ząbki itp.
Podobne w typie, ale odmienne w kompozycji są koszulowe hafty łańcuszkowe czarne lub czerwone w formie wolut na obszarze wideł Wisły i Sanu, geometryczne hafty polskiego pogranicza wschodniego w Lubelskiem oraz hafty o zgeometryzowanych ornamentach roślinnych na Śląsku i w Polsce centralnej na Mazowszu zachodnim. Bogato przedstawiają się również hafty o motywach geometrycznych i roślinnych na odzieży górali tatrzańskich. Szczególnie różnobarwną kompozycję reprezentują tzw. parzenice haftowane na przodzie nogawek spodni. Również sukmany i kamizele górali
są haftowane w kwiatowe motywy.
Hafty te wykonywane są przez mężczyzn hafciarzy.
Odrębną pozycję wśród ludowych haftów zajmują hafty tiulowe, wywodzące się z koronek XV w., rozpowszechnione na wsi polskiej w XIX w. z chwilą pojawienia się tiulu produkcji fabrycznej, dziś spotykane są głównie w czepkach kobiecych.
Bibliografia:
B. Kowalska, Dzieje Sztuki Powszechnej, Warszawa 1986
